Manuscriptredactie.nl

Hoe begin je met het schrijven van een boek?

Ik wil ook een boek schrijven!

Af en toe raak ik in gesprek met iemand die vertelt ook graag een boek te willen schrijven. Meestal is er dan al een verhaal dat al jarenlang door het hoofd van de auteur in spe dwaalt; een kinderboek, een roman, of een autobiografisch relaas.

Maar hoe begin je?

Vaak geef ik als antwoord: ‘Je moet gewoon beginnen.’ Maar zo eenvoudig is het niet. Als het zo simpel was, dan was de aankomende schrijver er immers allang mee gestart.
Toen ik zelf voor het eerst zonder enige schrijfervaring begon aan een langer verhaal, kwam ik er al snel achter dat ik tegen verschillende problemen aanliep. Ik wist niet hoe ik bepaalde dingen moest omschrijven. Ik wist niet hoe ik scènes moest opbouwen of hoe ik een bepaalde scène interessant kon maken. Ik wist niet hoe ik de personages tot leven kon laten komen.
Dat verhaal heb ik dan ook nooit afgemaakt.

Schrijfwedstrijden

In diezelfde periode deed ik regelmatig mee aan schrijfwedstrijden. Het voordeel hiervan is dat er een deadline is, vaak is er een thema en je hebt een maximum woordaantal waarbinnen je het verhaal moet vertellen.
Het liefst deed ik mee aan wedstrijden voor korte verhalen: soms met een maximum van 350 woorden, soms met een maximum van 1500 woorden.
Eindeloos kon ik aan een tekst priegelen, om maar net binnen het woordaantal te blijven. Ik leerde uiterst kritisch te kijken naar mijn eigen teksten. Wat was wel en niet van belang? Welke woorden konden geschrapt worden? Hoe kon ik iets zo kort en bondig mogelijk schrijven zonder dat de kracht, emotie of betekenis ervan verloren zou gaan?
Hierdoor werd ik me bewust van het ‘schrijven is schrappen’-principe en leerde ik verhalen te kaderen. Alles wat overbodig was moest eruit.

Het eerste manuscript

Eind 2009 begon ik mijn eerste manuscript te schrijven. Mijn voornemen was om elke week 5000 woorden te schrijven en zo had ik na tien weken een eerste versie van 50.000 woorden. Het was niet af, dat besefte ik maar al te goed. Een roman schrijven vergt een compleet andere benadering dan een kort verhaal. Je kunt niet focussen op één aspect, er zijn veel meer personages die allemaal op hun eigen manier iets moeten toevoegen en je moet al die 200 pagina’s de aandacht van de lezer vast weten te houden.
Het was de bedoeling dat het een thriller zou worden, maar echt spannend was het nog niet. Bovendien had de dader niet eens een motief. Ik begon met het uitschrijven van de achtergrond van de dader en hoe hij verbonden was met het leven van mijn hoofdpersoon Anne. Op die manier voegde ik nog 10.000 woorden aan het manuscript toe.

Herschrijven

Na die toevoeging vanuit het daderperspectief herlas ik alles wat ik over Anne had geschreven. Daar was ik verre van tevreden over, het verhaal kabbelde en kwam afstandelijk over. Het was geschreven in personaal perspectief (zij-perspectief). Ik nam een rigoureus besluit en herschreef het verhaal tot ik-perspectief. Op deze manier kwam ik dichter bij Anne. Ik leerde vanuit haar ogen te kijken, vanuit haar beleving te schrijven en haar emoties te voelen. Dit is een belangrijke stap geweest voor mij om te leren schrijven vanuit het personage.

Hierna kwamen er nog talloze herschrijfrondes, vooral op verhaallijn, tot ik het opgaf en begon te schrijven aan Ongrijpbaar, dat uiteindelijk in 2014 mijn thrillerdebuut werd. Zonder Anne had ik Ongrijpbaar nooit kunnen schrijven. Dat allereerste manuscript had ik nodig in mijn leerproces.
Overigens heb ik in 2017 onder de titel Spijkerhard een beperkt aantal exemplaren van Annes verhaal laten drukken, omdat het ik het zelf met plezier teruglas en ik het graag wilde delen met familie en vrienden.

Wat werkt voor jou?

Er is niet één manier waarop je kunt beginnen met creatief schrijven. Voor iedereen werkt het anders. Het gebeurt niet zelden dat ik manuscripten ontvang van schrijvers die vol goede moed een roman van 500 pagina’s woorden hebben geschreven, maar die nog veel verbeteringen in hun schrijfstijl kunnen aanbrengen. Het is ontmoedigend om een manuscript van een dergelijke omvang volledig te gaan herschrijven puur op stijl. Daarom raad ik aan om je eerst te focussen op het ontwikkelen van je schrijfstijl vóórdat je begint met het schrijven van die bestseller die al jarenlang in jouw hoofd ronddwaalt.

Advies

Vanuit mijn eigen ervaring kan ik de volgende adviezen geven:

• Begin met het schrijven van korte verhalen, niet meteen met een manuscript van 300 pagina’s. Op deze manier leer je eerst je schrijfstijl ontwikkelen.
• Doe mee met schrijfwedstrijden. Meestal is er een deadline, thema en maximum aantal woorden. Ontdek welke stijl jou ligt, welke thema’s en genres jou aanspreken. Bij sommige schrijfwedstrijden moet je een klein bedrag betalen om deel te nemen en krijg je feedback door middel van een juryrapport. Voor beginnende schrijvers kan dit zeer waardevol zijn.
• Lees schrijfboeken met adviezen en tips die jou op dat moment verder kunnen helpen. Herlees ze, want als je meer schrijfervaring hebt opgedaan, leer je ook adviezen waar je eerst niet zoveel mee kon toepassen.
• Lees werk van schrijvers die je bewondert en probeer te analyseren wat zij doen dat jou zo aanspreekt.
• Ga proeflezen en laat proeflezen; zoek contact met andere schrijvers en lees verhalen of hoofdstukken van elkaar. Benoem wat je goed vindt en benoem de verbeterpunten. Zelf heb ik ontzettend veel geleerd van het proeflezen van andermans manuscripten, en natuurlijk ook van het commentaar dat proeflezers op mijn werk hebben gegeven.
• Realiseer je dat je eerste versie niet perfect kan zijn. Sterker nog, het mag zelfs ‘slecht’ zijn. Met het schrijven van zo’n eerste versie ben je bezig met creëren, het verhaal ontstaat. Het creatieve proces staat voorop. Bij het herschrijven ga je pas rationeel en kritisch kijken hoe je het verhaal dat je gecreëerd hebt zo goed mogelijk kunt overbrengen op de lezer.